Με «φαιά» προπαγάνδα περί παρακώλυσης των έργων του Μετρό λόγω των προσφυγών των πολιτών υπέρ των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου, αλλά και με απειλές για αγωγές κατά των διαφωνούντων με την απόσπαση των αρχαιοτήτων, προσπαθεί η κυβέρνηση να «σκεπάσει» τις ευθύνες της για τις καθυστερήσεις που σημειώνονται στην πορεία του έργου, το οποίο όπως φαίνεται δεν θα παραδοθεί στο τέλος του 2023.
Όλα συντείνουν στην εκτίμηση πως στο τέλος του 2023 το μετρό της Θεσσαλονίκης, δεν μπορεί να είναι έτοιμο καθώς μεγάλο μέρος των αρχαιολογικών ανασκαφών και εργασιών, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να επισπευσθεί ενώ η ολοκλήρωση της απόσπασης των αρχαιοτήτων μέχρι την άνοιξη του 2022 φαντάζει ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Το τελευταίο είναι απαίτηση του εργολάβου ώστε να παραδώσει το μετρό σε λειτουργία στο τέλος του 2023, χωρίς όμως να έχει ξεκαθαριστεί ακόμα αν σχεδιάζεται να παραδοθεί με τις αρχαιότητες επανατοποθετημένες. Δηλαδή ο εργολάβος έχει ζητήσει να έχουν φύγει οι αρχαιότητες και να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι αρχαιολογικές εργασίες μέχρι τον Μάρτιο του 2022, γεγονός που από τους ίδιους τους αρχαιολόγους θεωρείται ανέφικτο. Και εδώ υπάρχει μία σημαντική διαφωνία μεταξύ υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών και αρχαιολόγων.
Το υπουργείο εκτιμά ότι μέχρι σήμερα έχει αποσπαστεί περίπου των 52 % των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου. Ωστόσο οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι έχει αποσπαστεί μόλις το 40%, καθώς το δύσκολο κομμάτι, αυτό δηλαδή που απαιτεί περισσότερη προσοχή και εργασία, δεν έχει φύγει. «Αυτοί το υπολογίζουν σε έκταση κι εμείς το υπολογίζουμε σε όγκο και λέμε ότι τώρα ξεκινούν τα δύσκολα», τονίζει στην Parallaxi η πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Δέσποινα Κουτσούμπα, που εκτιμά ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2022 θα έχει αποσπαστεί περίπου το 70% – 80%. Επίσης, όπως τονίζει, μετά την απόσπαση θα ακολουθήσει η ανασκαφή των αρχαιοτήτων που υπάρχουν κάτω από την Βυζαντινή Οδό (Decumanus Maximus). Πρόκειται για αρχαιότητες της ρωμαϊκής αλλά και της ελληνιστικής περιόδου, για τις οποίες όπως εκτιμάται, θα χρειαστούν αρχαιολογικές τουλάχιστον ενός έτους. «Αυτά τα έχουμε ήδη καταθέσει με υπόμνημα μας στην κυβέρνηση», τονίζει η κ. Κουτσούμπα και σημειώνει πως η κυβέρνηση δεν μπορεί να καταργήσει με το «έτσι θέλω», τον νόμο που προστατεύει τα αρχαία μνημεία της χώρας.
Ωστόσο από ότι φαίνεται η κυβέρνηση δεν δείχνει να πτοείται. Ήδη ο υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, Κώστας Καραμανλής, έχει προειδοποιήσει πως πρέπει «να τελειώνουμε με το γαϊτανάκι των αρχαιολογικών ανασκαφών που έχει στοιχίσει στο ελληνικό δημόσιο 164 εκ ευρώ», και χαρακτήρισε το «έργο εγκλωβισμένο, με πρόσχημα τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου».
Για την κυβέρνηση το ενδιαφέρον και η αγωνία των πολιτών της Θεσσαλονίκης για τις αρχαιότητες της Βενιζέλου είναι ένα πρόσχημα που «εγκλωβίζει το μετρό Θεσσαλονίκης», ενώ οι αντιδράσεις των πολιτών που θέλουν να διαφυλάξουν την πολιτιστική κληρονομιά είναι «υποκινούμενες» όπως ανέφερε ο υφυπουργός Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης. Όπως είπε ο υφυπουργός «δυστυχώς, κάποιοι στη Θεσσαλονίκη έχουν επιλέξει να υποκινούν ανθρώπους ώστε να δημιουργήσουν όλες αυτές τις συνθήκες, τις οποίες τελικά πληρώνουν οι πολίτες και η πόλη που ταλαιπωρείται τόσα χρόνια».
Όμως υπάρχουν και χειρότερα. Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να αμφισβητήσει και το συνταγματικό και δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών να χρησιμοποιούν τα ένδικα μέσα και να προσφεύγουν στην δικαιοσύνη, καθώς εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφύγει η ίδια κατά των πολιτών που έχουν προσφύγει στην δικαιοσύνη υπέρ των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου, ζητώντας αποζημιώσεις για τυχόν καθυστερήσεις. Η πρόταση έπεσε στο τραπέζι από τον βουλευτή της ΝΔ Δημήτρη Καιρίδη και εξετάστηκε το περασμένο Σάββατο σε σύσκεψη στο Μαξίμου.
Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Εστία», «ο κ. Καραμανλῆς ἐνημέρωσε τον Κυριάκο Μητσοτάκη ὅτι ἐάν δέν ὑπάρξει λύσις ἕως τόν Μάρτιο τοῦ 2022, τότε τινάζεται στόν ἀέρα ὅλο τό χρονοδιάγραμμα τῆς παραδόσεως τοῦ Μετρό πού ἔχει ὁρισθεῖ γιά τά τέλη τοῦ 2023» και πως «η Ἀττικό Μετρό ἐμφανίζεται ἕτοιμη νά ἀντιδράσει δυναμικά. Ἀναμένεται νά ἀσκήσει ἀγωγές καί νά ζητήσει ἀποζημιώσεις ἀπό τούς περίπου 300 πολῖτες πού προσφεύγουν διαρκῶς κατά τῶν ὑπουργικῶν ἀποφάσεων πού σχετίζονται μέ τίς ἀποσπάσεις τῶν ἀρχαιοτήτων».
«Δεν υπάρχει καμία καθυστέρηση λόγω των προσφυγών, ούτε μία ώρα»
Νομικά και πολιτικά πάντως οι αιτιάσεις της κυβέρνησης δεν ευσταθούν καθώς μέχρι σήμερα οι προσφυγές των πολιτών δεν έχουν προκαλέσει καμία καθυστέρηση διότι όσες έχουν εκδικαστεί, έχουν απορριφθεί. «Δεν υπάρχει καμία καθυστέρηση λόγω των προσφυγών, ούτε μία ώρα» τονίζει ο δικηγόρος Απόστολος Σοφιαλίδης που εκπροσωπεί τους 316 πολίτες της Θεσσαλονίκης που έχουν προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια υπέρ των αρχαιοτήτων. Μάλιστα ανέφερε και μία σημαντική εξέλιξη: την αποδοχή από το Πολυμελές Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης να γίνει αυτοψία στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό από ανεξάρτητους ειδικούς και πραγματογνώμονες, οι οποίοι θα εξετάσουν την κατάσταση των αρχαιοτήτων που αποσπώνται αλλά και τις συνθήκες απόσπασης όπως και αν διασφαλίζεται η ακεραιότητα τους. Πρόκειται για μία σημαντική εξέλιξης που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου τονίζει ο κ. Σοφιαλίδης και αναφέρει πως το κλιμάκιο των ειδικών είναι έτοιμο να κάνει την αυτοψία.
”Δημοσιεύθηκε χθες αργά το μεσημέρι η απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης για την αίτηση συντηρητικής αποδείξεως που είχαν ασκήσει οι 316 Έλληνες πολίτες κατά της «Αττικό Μετρό ΑΕ», της «ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ» και του «Δημ. Κορρέ», η οποία είχε εκδικαστεί στις 25.10.2021. Το Δικαστήριο δέχθηκε εν μέρει την αίτηση, επέτρεψε συντηρητική απόδειξη (φωτογραφίσεις, βιντεοσκοπήσεις και κινηματογραφήσεις των εργασιών που συντελούνται αυτή τη στιγμή στο σκάμμα του σταθμού Βενιζέλου) από ειδικούς της επιλογής των αιτούντων πολιτών (με ειδικές γνώσεις αρχαιολογίας και μηχανικής και κατασκευών τεχνικών έργων) και υποχρέωσε τους καθ’ ων η αίτηση να την ανεχθούν και να μη την εμποδίσουν. Διέταξε δε να διεξαχθεί αυτή μέχρι την 8 Δεκεμβρίου 2021. Το θέμα της συντηρητικής αποδείξεως που διατάχθηκε είναι να εκτιμηθεί αν οι επίδικες εργασίες απόσπασης επιτρέπουν πράγματι («de lege artis») την επαναφορά του κρίσιμου Μνημείου στη θέση του, σε ποσοστό 92%, όπως επιβάλλει η Υπουργική Απόφαση της 04.03.2020. Με την ίδια απόφαση, το Δικαστήριο απέρριψε τις πρόσθετες παρεμβάσεις που είχαν ασκήσει κατά των αιτούντων το Ελληνικό Δημόσιο, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, το ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας και ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης.
” Νέα συμπληρωματική σύμβαση 45,3 εκατ. ευρώ και κίνδυνο ποινής 20 εκατ. ευρω
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι την ώρα που η κυβέρνηση προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από «προσχήματα» και αγωγές που δήθεν καθυστερούν και προσθέτουν νέα οικονομικά βάρη στο έργο του μετρό, η ίδια προωθεί νέα συμπληρωματική σύμβαση ύψους 45,3 εκατομμυρίων ευρώ για πρόσθετες εργασίες στο έργο. Σύμφωνα με το υπουργείο Μεταφορών, τα χρήματα αυτά θα καλύψουν το κόστος των νέων ανασκαφών που αναμενόμενα θα προκύψουν μετά την απόσπαση όπως και τις εργασίες ανάδειξης των αρχαιοτήτων. Επίσης όπως ακούγεται αν οι εργασίες δεν προχωρήσουν κανονικά μέχρι την άνοιξη και λόγω της διαδικασίας απόσπασης που επέλεξε η παρούσα κυβέρνηση, καθυστερήσουν, ο εργολάβος μπορεί να διεκδικήσει ως ρήτρα, άλλα 20 εκατομμύρια ευρώ.
Να επισημάνουμε πως σύμφωνα με τον Γιάννη Μυλόπουλο, πρώην πρόεδρο της Αττικό Μετρό, με το προηγούμενο «εγκεκριμένο και συμφωνημένο με τον ανάδοχο χρονοδιάγραμμα το έργο θα παραδίδονταν (οι 12 από τους 13 σταθμούς), στο τέλος του 2020. Αν το έργο δεν τελείωνε το 2020, θα πλήρωνε ο ανάδοχος ρήτρες στην Αττικό Μετρό μέχρι να το παραδώσει και όχι όπως σήμερα, που πληρώνει η Αττικό Μετρό στον ανάδοχο». Όπως τονίζει ο Γιάννης Μυλόπουλος, «άλλαξαν τον σχεδιασμό του έργου με ψευδείς ισχυρισμούς για τη μη εφικτότητα της λύσης που ήδη εφαρμόζονταν και προχωρούσε στη Βενιζέλου και η οποία επέτρεπε στα αρχαία να παραμείνουν αμετακίνητα, σε πείσμα εξειδικευμένων επιστημόνων, έμπειρων μελετητών και καθηγητών πολυτεχνείων που επιμένουν με τεχνικές εκθέσεις τους για την επιστημονική αρτιότητα και την τεχνική εφικτότητα της λύσης».
«Τις πταίει;*- Σχετικά με το έγκλημα στο Μετρό της Θεσσαλονίκης»
Φως πάντως στο μακρύ τούνελ του μετρό Θεσσαλονίκης και στην περιπέτεια που άνοιξε με την επιλογή της απόσπασης και επανατοποθέτησης, ρίχνουν οι ίδιοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι αρχαιολόγοι που με ανακοίνωση τους, με τίτλο «Τις πταίει;*- Σχετικά με το έγκλημα στο Μετρό της Θεσσαλονίκης» αναφέρονται στις τελευταίες εξελίξεις. Ολόκληρη η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει ως εξής:
«Μια πρωτοφανής και επικίνδυνη προσπάθεια διαστρέβλωσης της πραγματικότητας είναι σε εξέλιξη τις τελευταίες μέρες γύρω από το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης. Κυβερνητικές διαρροές που δημοσιεύτηκαν στον τύπο, αλλά και οι τοποθετήσεις βουλευτών της ΝΔ στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής (κατά την ενημέρωση της Επιτροπής για την «Υπογραφή της 4ης Συμπληρωματικής Σύμβασης-Εκτέλεσης Συμπληρωματικών Εργασιών για τη Σύμβαση CON-06/004 – “Μελέτη, Κατασκευή και Θέση σε Λειτουργία του Μετρό Θεσσαλονίκης”» με αναθέτουσα Αρχή την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.» από τον Υπουργό Υποδομών Κ. Καραμανλή στις 25/11/2021), βάζουν στο στόχαστρο τους φορείς και τους πολίτες που αγωνίζονται για τη διάσωση των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου ως υπαίτιους για τις καθυστερήσεις του έργου, ενώ αναγγέλλονται αγωγές προς πολίτες με την απαίτηση αποζημιώσεων!
Όταν η δημοκρατία εκβιάζεται, τότε η δημοκρατία απειλείται
Οι εξελίξεις αυτές προστίθενται σε μία σειρά ενεργειών που σκιαγραφούν ένα νέο κλίμα στα δημοκρατικά ήθη της χώρας. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τοποθετείται ως εξής:
«Kαθένας έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να αναπτύξει σ’ αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντά του, όπως νόμος ορίζει».
Αυτά ορίζει το άρθρο 20 του Συντάγματος. Ούτε η εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση), ούτε η νομοθετική εξουσία (βουλευτές) δικαιούνται να απειλούν πολίτες που ασκούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα. Είναι άκρως ανησυχητικό εκπρόσωποι των δύο εξουσιών (εκτελεστικής και νομοθετικής) να εμπλέκονται σε δικαστικούς αγώνες, εκτοξεύοντας ευθείες απειλές, καθώς μέσω αυτών επιχειρούν να εγκαταστήσουν στο κοινωνικό σώμα ένα αίσθημα φόβου.
Η κυβέρνηση είναι η μόνη υπεύθυνη για τον εκτροχιασμό του κόστους και του χρονοδιαγράμματος στο Μετρό Θεσσαλονίκης
Είναι γνωστό ότι ο σχεδιασμός του έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης άλλαξε τον Σεπτέμβριο 2019, με την ομιλία του Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη από το βήμα της ΔΕΘ. Όπως έχουμε εξαρχής επισημάνει, η αλλαγή αυτή δεν αφορούσε τον Σταθμό Βενιζέλου, αλλά όλη τη βασική γραμμή του Μετρό Θεσσαλονίκης (13 σταθμούς). Με πρωτοβουλία και προσωπική παρέμβαση του ίδιου του Πρωθυπουργού και χωρίς να έχει προηγηθεί καμία εισήγηση ή πράξη από τις αρμόδιες υπηρεσίες (ΥΠΠΟΑ ή Αττικό Μετρό), ανατράπηκε το δρομολογημένο έργο στο Σταθμό Βενιζέλου και σταμάτησε κάθε εργασία στους υπόλοιπους 12 σταθμούς. Η πρώτη διοικητική πράξη εκδόθηκε 6 μήνες αργότερα (Μάρτιος 2020). Από το Σεπτέμβριο 2019 μέχρι και σήμερα ο ανάδοχος του έργου αξιώνει αποζημιώσεις για τις καθυστερήσεις στους 12 σταθμούς, που θα μπορούσαν να είχαν ήδη παραδοθεί στο επιβατικό κοινό της Θεσσαλονίκης, με αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης και της Διοίκησης της Αττικό Μετρό!
Η παράδοση του έργου της βασικής γραμμής στο τέλος του 2023, όπως έχει δεσμευτεί η κυβέρνηση και η Αττικό Μετρό, είναι απίθανη. Όπως έχουμε αποδείξει με ανθρωπομήνες εργασιών, λόγω της λύσης που επελέγη, η βασική γραμμή του Μετρό Θεσσαλονίκης δεν μπορεί να είναι έτοιμη πριν από την άνοιξη του 2025. Ήδη, μάλιστα, υπογράφηκε η 4η συμπληρωματική σύμβαση ύψους 45 εκ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), ενώ θα χρειαστεί και 5η συμπληρωματική σύμβαση για την ολοκλήρωση του έργου με εθνικούς πόρους μετά την 31.12.2023. Όλα τα παραπάνω τα έχουμε επισημάνει με συνεχείς ανακοινώσεις και αναλυτικά Υπομνήματα (βλ. Υπόμνημα προς τον Πρωθυπουργό και τα κόμματα της Βουλής 21.7.2021 https://www.sea.org.gr/details.php?id=1211).
Ο Πρωθυπουργός, η Υπουργός Πολιτισμού, ο Υπουργός Μεταφορών, η Διοίκηση της Αττικό Μετρό και όλοι όσοι συνέβαλλαν σε αυτό το έγκλημα δεν είναι απλά υπόλογοι στους πολίτες της Θεσσαλονίκης, αλλά στους πολίτες όλης της χώρας και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, γιατί επιδίωξαν και επέβαλαν με θεσμικά τερτίπια μια λύση που καταστρέφει τις αρχαιότητες, εκθέτει τη χώρα διεθνώς, καθυστερεί κατά 3 χρόνια το σύνολο του έργου του Μετρό και αυξάνει το κόστος του, με θύματα τους πολίτες, τους επαγγελματίες της Θεσσαλονίκης και το δημόσιο χρήμα. Δεν σεβάστηκαν την πλειονότητα των πολιτών της Θεσσαλονίκης, το δικαίωμά τους στο πολιτιστικό περιβάλλον και σε ένα σύγχρονο έργο μεταφοράς. Δεν σεβάστηκαν την εγχώρια και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα που έχει ταχθεί σχεδόν ομόφωνα κατά του τεμαχισμού των αρχαιοτήτων και τους επιφανείς τεχνικούς που απέδειξαν ότι η Τεχνική Μελέτη που εφαρμοζόταν για την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων ήταν τεχνικά εφικτή και αναγκαία. Δεν σεβάστηκαν την πρόοδο του τεχνικού έργου, καταστρέφοντας έργα 5 εκ. ευρώ που ήδη είχαν γίνει στο Σταθμό Βενιζέλου.
Η τωρινή προσπάθεια των διοικούντων να μεταφέρουν την πολιτική ευθύνη στους φορείς, στους επιστήμονες και τους πολίτες που προσπαθούν να προστατεύσουν τις αρχαιότητες και το έργο του Μετρό, είναι απαράδεκτη και περιγράφει το αδιέξοδο, στο οποίο οδηγούν μία πόλη με αποφάσεις που δείχνουν άγνοια της τεχνικής προόδου, απαξίωση του πολιτισμού και αντιμετώπιση της Θεσσαλονίκης ως μίας επαρχιακής πόλης-πεδίο άσκησης πολιτικής χωρίς όραμα.
Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Στις 23/11/2021 συζητήθηκε ενώπιον της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ η αίτηση του ΣΕΑ και άλλων σωματείων και φυσικών προσώπων για την αναστολή των εργασιών απόσπασης των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου και αναμένεται η έκδοση απόφασης, ενώ η αίτηση ακύρωσης συζητείται στις 10/12/2021. Οι φωτογραφίες και τα βίντεο που έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας, άλλωστε, αποδεικνύουν ότι ο τρόπος του τεμαχισμού και της απόσπασης του αρχαιολογικού χώρου του Σταθμού Βενιζέλου καταστρέφει την αυθεντικότητα και δεν εγγυάται την επανατοποθέτησή του.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων θα συνεχίσει στο δρόμο που γνωρίζει: την υπεράσπιση μέχρις εσχάτων της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς προς όφελος όλων των πολιτών. Καλούμε τους πολίτες της Θεσσαλονίκης να συνεχίσουν να απαιτούν την παράδοση των 12 σταθμών της βασικής γραμμής του Μετρό εντός του 2022, και την παράδοση του Σταθμού Βενιζέλου με τις αρχαιότητες στο Σταθμό Βενιζέλου στη θέση τους το 2025.
*Σημείωση: Το άρθρο του Χαρίλαου Τρικούπη με τον τίτλο «Τις πταίει;» δημοσιεύτηκε στις 29 Ιουνίου του 1874 στην εφημερίδα «Καιροί». Το άρθρο, στο οποίο περιγράφεται η ευθύνη των Ανακτόρων για την τότε πολιτική κρίση, θεωρήθηκε ότι στρέφεται κατά του Βασιλιά και μάλιστα ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά του Π. Κανελλίδη, εκδότη της εφημερίδας, ο οποίος συνελήφθη και προφυλακίστηκε. Ο Χ. Τρικούπης εμφανίστηκε στον Εισαγγελέα, αναλαμβάνοντας την ευθύνη ως συντάκτης του άρθρου, και μετά την ανάκριση προφυλακίσθηκε. Κατόπιν, αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση και αργότερα απαλλάχθηκε με βούλευμα».
Πηγή: parallaximag.gr