Νέους φόβους για εκτίναξη των τιμών φυσικού αερίου δημιουργεί η επιδείνωση της ουκρανικής κρίσης, με το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας να συνεδριάζει εκτάκτως το πρωί της Τρίτης, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το «παρών» στο ΚΥΣΕΑ έδωσε και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, καθώς στη συνεδρίαση τέθηκε μεταξύ άλλων επί τάπητος και η ενεργειακή επάρκεια της χώρας, με το Συμβούλιο να διαβεβαιώνει πως έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη συνέχιση του ομαλού εφοδιασμού της χώρας.
Η προαναγγελία του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν για αναγνώριση της ανεξαρτησίας των ρωσόφωνων περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ της Ουκρανίας αναζωπυρώνει εκ νέου τα σενάρια για διαταραχή των ρωσικών εξαγωγών καυσίμου. Σενάρια που, όπως είναι φυσικό, προκαλούν ανησυχία τόσο για την ασφάλεια τροφοδοσίας της χώρας με αέριο, όσο και για την πορεία των τιμών – με δεδομένο ότι οι εισαγωγές από τη Ρωσία καλύπτουν περίπου το 40% των αναγκών της χώρας μας σε καύσιμο.
Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που οι εξελίξεις στην Ουκρανία καθιστούν επιτακτική τη διερεύνηση ανάλογων πιθανών επιπτώσεων, καθώς η επάρκεια εφοδιασμού είχε αποτελέσει αντικείμενο σύσκεψης υπό τον πρωθυπουργό και στις 14 Φεβρουαρίου. Στην πρώτη εκείνη σύσκεψη είχε διαπιστωθεί πως στην περίπτωση βραχύβιας κλιμάκωσης της κρίσης, θα ήταν διαχειρίσιμα τα προβλήματα για την ασφάλεια τροφοδοσίας της χώρας μας σε φυσικό αέριο.
Τα «αντίμετρα» για την τροφοδοσία
Έτσι, στο ενδεχόμενο που διακοπτόταν η ροή τροφοδοσίας με ρωσικό αέριο μέσω των αγωγών που διατρέχουν την Ουκρανία, ο ανεφοδιασμός της Ελλάδας θα παρέμενε ανεπηρέαστος, καθώς το ρωσικό αέριο καταφθάνει στην ελληνική αγορά μέσω του TurkStream.
Στο ακραίο σενάριο, που διακόπτονταν πλήρως οι εξαγωγές αερίου από τη Ρωσία, έλλειμμα τροφοδοσίας θα ανέκυπτε από τον Μάρτιο, το οποίο θα χρειαζόταν να καλυφθεί με την ενίσχυση εισαγωγών LNG, μέσω του τέρμιναλ του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Επίσης, θα επιστρατεύονταν εναλλακτικά μέτρα ώστε να μειωθεί το μερίδιο του καυσίμου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως με τη χρήση πετρελαίου σε ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες αερίου.
Στον αντίποδα ωστόσο των σχετικά καθησυχαστικών εκτιμήσεων για την επάρκεια τροφοδοσίας, δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών του καυσίμου. Αξίζει να σημειωθεί πως τα συμβόλαια φυσικού αερίου στο ολλανδικό hub (TTF) δεν «πρόλαβαν» να αντιδράσουν στις νέες διπλωματικές εξελίξεις, με την τιμή να διαμορφώνεται κοντά στα 70 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Ωστόσο, όπως είχε γράψει το Insider.gr, στελέχη της αγοράς υποστηρίζουν ότι ακόμη κι αν η επιδείνωση της ουκρανικής κρίσης δεν προκαλέσει πρόβλημα τροφοδοσίας για την Ελλάδα, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η εκτίναξη του κόστους, λόγω της ανόδου των τιμών LNG στα ευρωπαϊκά hub.
Απόλυτος εκτροχιασμός σε πλήρη διακοπή των ρωσικών εξαγωγών
Μάλιστα, επισημαίνουν πως αναμένεται η άνοδος να ξεπεράσει τα επίπεδα ρεκόρ που καταγράφηκαν το περασμένο έτος, γεγονός που θα συμπαρασύρει τις τιμές και στην εγχώρια αγορά, με δεδομένο ότι ακόμη και το κόστος του αερίου αγωγού συνδέεται πλέον σε μεγάλο βαθμό με την τιμή των συμβολαίων TTF.
Πάντως, ακόμη πιο ζοφερές θα είναι οι εξελίξεις στην περίπτωση που οι ρωσικές εξαγωγές διακοπούν πλήρως – όπως για παράδειγμα αν το αέριο συμπεριληφθεί στις οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας. Όπως προσθέτουν τα ίδια στελέχη, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η ζήτηση για LNG από τις ευρωπαϊκές χώρες θα αυξηθεί σε τέτοια ύψη, που είναι απίθανο να μπορεί να καλυφθεί από τα διαθέσιμα spot φορτία.
Το αποτέλεσμα θα είναι ο απόλυτος εκτροχιασμός των τιμών του LNG και η αύξηση σε αδιανόητα επίπεδα του κόστους για την κάλυψη των αναγκών των αγορών της «Γηραιάς Ηπείρου» (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) σε φυσικό αέριο.
Η εικόνα της ενεργειακής κρίσης το 2021
Στο σενάριο που η ουκρανική κρίση πυροδοτήσει εξελίξεις όπως οι παραπάνω, τότε το 2022 θα σηματοδοτήσει ένα δεύτερο, χειρότερο «κύκλο» ενεργειακής κρίσης από αυτόν που εκτυλίχθηκε το προηγούμενο έτος. Έτσι, θα πάρει τη σκυτάλη από το πρώτο «επεισόδιο» της κρίσης το περασμένο έτος, το οποίο στην περίπτωση της χώρας μας αποτυπώνουν ανάγλυφα τα στοιχεία που δημοσίευσε τη Δευτέρα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), για τις μεσοσταθμικές τιμές εισαγωγής του καυσίμου την τελευταία 3ετία.
Τα στοιχεία αυτά αφορούν τη μέση τιμή σε μηνιαία βάση με την οποία προμηθεύτηκαν αέριο οι εγχώριες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χονδρεμπορική αγορά. Για τον υπολογισμό του μέσου όρου, ελήφθη υπόψη το κόστος εισαγωγής από όλες τις διαθέσιμες οδεύσεις – δηλαδή τα τρία σημεία εισόδου του εγχώριου συστήματος αγωγών, καθώς και την «πύλη» εσιαγωγής LNG του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα.
Με βάση τις μηνιαίες τιμές, προκύπτει ότι το μεσοσταθμικό κόστος εισαγωγής για το 2021 διαμορφώθηκε στα 32,8 ευρώ ανά θερμική Μεγαβατώρα. Μία τιμή που αντιστοιχεί σε άνοδο πάνω από 220% (για την ακρίβεια 228,27%) από το 2020, όταν η μέση ετήσια τιμή ήταν μόλις 9,99 ευρώ ανά θερμική Μεγαβατώρα.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι τιμές ξεκίνησαν να αυξάνονται αλματωδώς από τον Σεπτέμβριο του 2021, αγγίζοντας τον Νοέμβριο την τιμή ρεκόρ των 70,3 ευρώ ανά θερμική Μεγαβατώρα – η οποία ήταν αυξημένη κατά 450% από τον αντίστοιχο μήνα του 2020. Όπως είναι φυσικό, κατά το τελευταίο 4μηνο του έτους (δηλαδή στην «καρδιά» της ενεργειακής κρίσης), οι διαφορές είναι ακόμη μεγαλύτερες κατά τη σύγκριση της περασμένης χρονιάς με το 2020.
Άλμα 400% το 4μηνο Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος
Έτσι, στο διάστημα Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2021, η μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής ήταν 56,97 ευρώ ανά θερμική Μεγαβατώρα, όταν το αντίστοιχο χρονικό διάστημα το 2020 ανήλθε μόλις στα 11,42 ευρώ ανά θερμική Μεγαβατώρα. Μία διαφορά που «μεταφράζεται» σε άλμα του κόστους σχεδόν κατά 400%.
Με δεδομένο ότι το φυσικό αέριο αποτελεί το κυρίαρχο καύσιμο στην ηλεκτροπαραγωγή, η εκτίναξη του κόστους του οδήγησε σε ανάλογη εκτίναξη και των χονδρεμπορικών τιμών ενέργειας. Έτσι, οι τιμές χονδρικής του ρεύματος έσπαγαν σε μηνιαία βάση το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, «βάζοντας φωτιά» στους λογαριασμούς των καταναλωτών, παρά τις επιδοτήσεις από την πολιτεία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Ιανουάριο η μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής κατέγραψε ένα ακόμη μεγαλύτερο άλμα, καθώς διαμορφώθηκε στα 98,3 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η άνοδος αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι ορισμένοι ηλεκτροπαραγωγοί έκλεισαν φορτία LNG για τις αρχές του 2022 τον περασμένο Νοέμβριο, όταν οι τιμές ήταν υψηλές. Πάντως, η αυξημένη τιμή του αερίου τον Ιανουάριο δεν αποτυπώθηκε στη χονδρική τιμή του ρεύματος τον ίδιο μήνα, η οποία σημείωσε μικρή αποκλιμάκωση.
Πηγή: insider.gr