Μία ουτοπία ή πραγματικότητα;
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας ορισμένοι εργοδότες εστίασαν στην ευεξία των εργαζομένων και στην παραγωγικότητα της εταιρείας, αλλάζοντας μερικά τυπικά πράγματα στην εβδομάδα εργασίας. Σε πολλές χώρες γίνονται πολλές προσπάθειες για την τετραήμερη εργασία, αλλά ενώ οι τρεις μέρες ξεκούρασης είναι ωραίες, η συμπύκνωση πέντε ημερών εργασίες σε τέσσερις μπορεί να αποδειχθεί αγχωτική για ορισμένους εργαζόμενους και τους εργοδότες τους. Ή ακόμα και να θεωρηθεί εντελώς μη βιώσιμη. Ωστόσο μπορεί να υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές.
Ορισμένοι ψυχολόγοι προτείνουν να μειωθούν οι ώρες μία εργάσιμης ημέρας. Η ολοκλήρωση σε μικρότερο χρονικό διάστημα – όπως έξι ώρες αντί για οκτώ – θα μπορούσε να αποδειχθεί πρακτική λύση για περισσότερους τύπους επιχειρήσεων και να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της ζωής των εργαζομένων επίσης.
«Υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να είναι διαθέσιμες πέντε ημέρες την εβδομάδα», λέει η Celeste Headlee, συγγραφέας του Do Nothing: How to Break Away from Overworking, Overdoing and Underliving . «Και για αυτές τις επιχειρήσεις, μπορεί να είναι ευκολότερο και πιο βολικό να συντομεύσουν την εργάσιμη ημέρα».
Θεωρητικά μία πιο σύντομη εργάσιμη ημέρα μπορεί να φαίνεται φανταστική, όμως σε τελική ανάλυση, οι εργοδότες θέλουν να έχουν τους εργαζόμενους όσο περισσότερο χρόνο μπορούν και «η ιδέα του 8ωρου είναι τόσο ριζωμένη στη βιομηχανοποιημένη κοινωνία» λέει η Headlee.
Ωστόσο υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα που πρέπει να προβληθούν για την μείωση των ωρών εργασίας καθημερινά που συνδέονται με την αυξημένη ευημερία των εργαζομένων και τη δυνητικά αυξημένη παραγωγικότητα.
Ίσως, αντίθετα με τους εδραιωμένους κανόνες, οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να εργάζονται πιο αποτελεσματικά και με καλύτερη εστίαση εάν επέστρεφαν στο σπίτι νωρίτερα.
Οι 8ωρες εργάσιμες ημέρες είναι τυπικές για πολλές βιομηχανίες – και αυτή η δομή είναι δύσκολο να κλονιστεί, λέει ο Άνταμ Γκραντ, καθηγητής οργανωτικής ψυχολογίας στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. «Η προκατάληψη του status quo είναι πραγματική. Οι άνθρωποι συχνά θεωρούν δεδομένη αυτή την κατάσταση. Όλοι όσοι ήξεραν δούλευαν πέντε μέρες την εβδομάδα και δούλευαν οκτάωρο. Φαίνεται ότι είναι αναπόφευκτο», λέει.
Οι εργοδότες παίζουν επίσης ρόλο στη διαιώνιση αυτής της εργάσιμης δομής, υποστηρίζει, λέγοντας ότι η έλλειψη εξέλιξης είναι μια «αστοχία της φαντασίας».
«Θα έπρεπε να μετράμε πραγματικά τα αποτελέσματα των ανθρώπων αντί να μετράμε τον αριθμό των ωρών που εργάζονται και να υποθέτουμε ότι όσο περισσότερες ώρες εργάζονται τόσο πιο παραγωγικό θα είναι. Αυτή είναι μία αντίληψη που πρέπει να καταρριφθεί»
Η Νορβηγία και η Δανία έχουν εβδομαδιαία λιγότερες από 40 εργάσιμες ώρες και είναι αντίστοιχα η δεύτερη και η έβδομη πιο παραγωγικές χώρες στον κόσμο.
Η Headlee συμφωνεί ότι μια οκτάωρη εργάσιμη ημέρα δεν είναι η καλύτερη επιλογή για τους εργαζόμενους.
«Γνωστικά, έχουμε πραγματικά περιορισμένο χρόνο εστίασης την ημέρα», λέει. «Όταν προσπαθείς να αναγκάσεις τον εγκέφαλό σου να εστιάσει έξω από αυτό το παράθυρο, θα δεις πραγματικά μειωμένες αποδόσεις και θα καταλήξεις σε εξάντληση. Θα καταλήξετε να κάνετε περισσότερα λάθη, θα είστε λιγότερο καινοτόμοι και όλο αυτό θα σας κάνει λιγότερο αποτελεσματικούς»
Πράγματι, οι μελέτες δείχνουν ότι η περισσότερη εργασία δεν σχετίζεται απαραίτητα με τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα. Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έχει δείξει ότι υπάρχει ένα ανώτατο όριο στην παραγωγικότητα: η παραγωγή των εργαζομένων αρχίζει να μειώνεται απότομα μετά από περίπου 48 ώρες. Και άλλοι ειδικοί προτείνουν ότι ο βέλτιστος αριθμός ωρών εργασίας θα μπορούσε να είναι ακόμη χαμηλότερος, ανάλογα με το είδος της εργασίας – ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι μόλις 35 ώρες την εβδομάδα ή έξι ώρες την ημέρα, βάζοντας τους εργαζόμενους πολύ κάτω από τις οκτάωρες εργάσιμες ημέρες.
Σε τελική ανάλυση, οι εργαζόμενοι χρειάζονται διαλείμματα στο γραφείο τους – πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και οι πιο παραγωγικοί εργαζόμενοι δεν ξοδεύουν κάθε στιγμή δουλεύοντας. Μια έρευνα σε σχεδόν 2.000 εργαζομένους στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι αισθάνονται πραγματικά παραγωγικοί μόνο τη μισή εργάσιμη ημέρα. Δουλεύοντας λιγότερες ώρες, αντί να κάνουν έναν συνδυασμό εργασίας και σπατάλης χρόνου για οκτώ ώρες, οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο παραγωγικοί.
Η αυξημένη παραγωγικότητα θα μπορούσε επίσης να έρθει από το καλύτερο ηθικό και τη σωματική υγεία των εργαζομένων. Αυτό συνέβη για τις νοσοκόμες σε μια μονάδα υποβοηθούμενης διαβίωσης στη Σουηδία, όπου ένα πείραμα δύο ετών μείωσε την εργάσιμη ημέρα σε έξι ώρες.
Είναι λογικό, λέει ο Grant, ότι ένα συμπυκνωμένο πρόγραμμα θα είχε ως αποτέλεσμα αυξημένη παραγωγικότητα. «Όταν έχεις λιγότερο χρόνο, αρχίζεις να εστιάζεις σε πράγματα που έχουν πραγματικά σημασία».
Ως εκ τούτου, η αποτελεσματικότητα πολλών εργαζομένων μπορεί να αυξηθεί, ενώ τα λάθη τους να μειωθούν.
«Σε έναν κόσμο όπου όλοι μας μπορεί να χάσουμε τη συγκέντρωση μας, μία πιο σύντομη εργάσιμη ημέρα είναι πιο πιθανό να είναι ποιοτική.» λέει ο Grant. «Αν σκεφτείτε νοσοκομεία, άτομα που κάνουν εργασίες μηχανικής λογισμικού ή λογιστικής, για παράδειγμα, όπου η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι σημαντική, θα περίμενα επίσης ότι μια μικρότερη εργάσιμη ημέρα θα μείωνε τα σφάλματα».
Πιθανές παγίδες
Αν και υπάρχουν φανερά οφέλη από μια συντομευμένη εργάσιμη ημέρα, ο Grant λέει ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να πάει στραβά.
Πρώτον δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι κάθε εργαζόμενος θα είναι εξίσου παραγωγικός κατά τη διάρκεια μιας μικρότερης ημέρας, ειδικά για τους λιγότερο αφοσιωμένους εργαζόμενους. Αλλά αν οι άνθρωποι αποφεύγουν τις ευθύνες τους, προσθέτει, «αυτό είναι μια αποτυχία της διαχείρισης. Εάν δεν μπορείτε να εμπιστευτείτε το εργατικό δυναμικό σας ότι είναι τόσο παραγωγικό κάνοντας λίγο λιγότερη δουλειά, τότε είτε αποτύχατε στην πρόσληψη, είτε στο σχεδιασμό εργασίας ή στην ηγεσία».
Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος η μείωση των ωρών μιας εργάσιμης ημέρας να μην αλλάξει στην πραγματικότητα το πόσο εργάζονται οι άνθρωποι. Με άλλα λόγια, λέει η Headlee, εάν οι εταιρείες πρόκειται να επιτρέψουν στους ανθρώπους λιγότερες ώρες, είναι σημαντικό να βεβαιωθούν ότι στην πραγματικότητα δεν θα εργάζονται επιπλέον χρόνο.
Ένα όνειρο ή πραγματικότητα;
Παρά τις παγίδες, ωστόσο, μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσε να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα από ό,τι θα μπορούσε να είναι στο παρελθόν. Στον απόηχο της πανδημίας, ορισμένοι εργοδότες επανεξετάζουν και μάλιστα αμφισβητούν το εργασιακό status quo.
Πολλές εταιρείες αποφάσισαν να επιτρέψουν νέα πρότυπα εργασίας, όπως η ασύγχρονη επικοινωνία ή η εξ’ αποστάσεως εργασία.
Μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη είναι η υιοθέτηση του τετραήμερου εβδομαδιαίου εργάσιμου. Αν και δεν είναι εξαιρετικά διαδεδομένο – και εξακολουθεί να βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία σε πολλές χώρες και εταιρείες – έχει γίνει ένα όλο και πιο δημοφιλές σημείο συζήτησης για το πώς να ξανασκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποι σε έναν αλλαγμένο κόσμο. Ωστόσο, η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας δεν είναι κατάλληλη για όλους. Έτσι, για τις εταιρείες που διστάζουν να κλείσουν για μια ολόκληρη επιπλέον ημέρα κάθε εβδομάδα, οι μικρότερες εργάσιμες ημέρες μπορεί να είναι μια «ευκολότερη λύση», λέει ο Grant.
Υπάρχει μια ομάδα συγκεκριμένα, προσθέτει ο Grant, που αναμφίβολα θα ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από μια πιο σύντομη μέρα: οι εργαζόμενοι γονείς. Πιστεύει ότι το γεγονός ότι, σε μεγάλο μέρος του κόσμου, η εργάσιμη ημέρα τελειώνει δύο ώρες μετά το σχολείο είναι προβληματικό: «Τα προβλήματα που δημιουργούνται στους γονείς που προσπαθούν να διαχειριστούν τη φροντίδα των παιδιών δεν πρέπει να υποτιμώνται. Είναι μια από τις πιο απαιτητικές και αγχωτικές εμπειρίες που βιώνουν οι άνθρωποι στην επαγγελματική τους ζωή»
Μένει να δούμε πόσες εταιρείες πιστεύουν ότι μια συντομευμένη εργάσιμη ημέρα είναι βιώσιμη. Αλλά για όσους κάνουν την κίνηση, ο Grant λέει ότι θα μπορούσε να υπάρξει άμεση αποπληρωμή. Πιστεύει ότι οι εργαζόμενοι που θα στραφούν σε ένα συντομότερο ωράριο θα δουν άμεσα οφέλη – και οι εταιρείες τους επίσης.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι στους οποίους δίνεται η ευκαιρία να εργαστούν λιγότερο μέσα στη μέρα θα το εκλάβουν ως τεράστιο όφελος», λέει. «Θα είναι ευγνώμονες για αυτό. Θα δημιουργήσει περισσότερη πίστη. Και τότε το κίνητρό τους ανεβαίνει. Θα δουλέψουν σκληρότερα στον χρόνο που έχουν και θα δουλέψουν πιο έξυπνα εκείνες τις ώρες».
Πηγή: BBC